In sonda passada vaivan invidà manadras e manaders da quindesch butias autonomas in cumüns illa Regiun d’Engiadina Bassa e Val Müstair (EBVM) al di da las butias.
Cul «Di da nossas butias» laivan las persunas respunsablas muossar a lur cliantella las differentas funcziuns cha butias han in temps da crisa sco eir i’l minchadi. Quist di es gnü realisà in collavuraziun culla sviluppadra regiunala Martina Schlapbach.
Da la partida d’eiran, tenor uorden alfabetic, las butias da Fuldera, Guarda, Lavin, il Volg Müstair, la butia da Ramosch, la Sennerei Samnaun, il Volg Sta. Maria e la butia da cumün Meier-beck Sta. Maria, il Volg a Sent, la Butia Strada, la Butia Tarasp, la Butia Tschierv, la Butia Tschlin e la Butia Janett eir a Tschlin e la Butia Valchava.

Per cumprar, ma eir per s’inscuntrar
La cliantella indigena e’ls giasts interessats chi sun its quel di in butia han survgni sper il rabat eir amo ün regal: Las butieras e butiers tils han dat ün s-charnütsch da stoffa per metter aint la frütta o la verdüra e spargnar uschea ils sachins da plastic. Als preschaints al di suot l’insaina da las butias in cumüns plü pitschens han ils respunsabels rendü attent, cha quists affars sajan daplü co be ün lö per cumprar il damangiar e dabaiver: Bleras da las butias spordschan eir ulteriurs servezzans sco ils affars postals in l’agentura da posta integrada, la pussibiltà da retrar raps o eir da s’infuormar davart las sportas turisticas.
Tuot las butias i’ls cumüns sun eir ün lö d’inscunter pels abitants e’ls giasts. «Il temp dal corona ha muossà amo ün’ulteriura funcziun da las butias in cumüns plü pitschens», ha dit Uorschla Rupp chi presidiescha la Società cooperativa Butia Tschierv. «Che as vessa fat dürant il temp cha tuots vaivan da star a chasa sainza butias in cumün?», accentuescha Uorschla Rupp, «quai füss stat üna vaira catastrofa, e da quistas situaziuns poja dar amo daplüssas in avegnir.»
Ün’ulteriur avantag da las butias es, sco ch’ella disch, chi spordschan plazzas da lavur, «alch essenzial in nossas regiuns periferas.» E lura vendan las butias a Valchava ed in oters lös differents prodots indigens. Quai fan eir la butiera e’l butier a Tschlin: Tant illa Butia Tschlin chi vain manada da Myrta Andrighetti sco eir illa butia da Men Janett as poja cumprar da tuottas sorts prodots agriculs, bavrondas e pastizeria da la regiun.

«Id es gnü guardà ün da l’oter»
Dürant il temp da lockdown, causà dal coroanavirus, han ils butiers fat ün pa daplü schmertsch co uschigliö. «In quist temp cha nus vain manà las cumpritas pro la cliantella a chasa s’haja eir badà üna tscherta solidarità, chi gniva guardà ün da tschel», disch Myrta Andrighetti e Men Janett agiundscha: «Forsa cha’l corona ha muossà, ch’avair pisser ün per tschel es istess üna buna roba.»
Varà il coronavirus gnü effets perdürabels eir a lunga vista? «Tschertadüns da noss cliaints predschan sgüra amo ün pa daplü la sporta da las butias in cumün», manajan ils duos butiers da Tschlin, «quant lönch cha quai düra nu’s saja però da dir». Eir Uorschla Rupp craja, cha’l temp dal coronavirus haja sensibilisà ün pa als indigens per l’importanza da las butias pitschnas in cumün: «Cun ün temp uschea nu’s vaiva mai fat quint, i’s sa uossa cha quai po capitar adüna darcheu.»

Autur: Flurin Andry/fmr