Prubabelmaing vains nus tuots già üna vouta guadagno ün pêr milliuns francs in üna lottaria incuntschainta u erto üna pruna raps dal «Prinz da Nigeria». U meglder dit: tuots haun già survgnieu ün e-mail chi annunzcha quistas nouvas allegraivlas. Per cha’s survain a la fin ils guadagns, drouva que be auncha pochs clics, qualche indicaziuns privatas – e’l meglder auncha l’indicaziun dal numer da la carta da credit u dal conto da banca per dvanter uschè svelt scu pussibel mil- liunari.
La magiurited da nus, chi survain da quists messagis, gnaro però magari svelta skeptica. Que’s vain inundo telmaing suvenz cun tels e-mails chi’d es cler cha que’s tratta d’imbruogls. Per furtüna rivan quists messagis per la granda part in l’ordinatur da spam. Uscheja cha quels nu’ns vegnan niauncha pü uschè suvenz mussos sü scu pü bod. In cumbinaziun cun diversas imsüras da sgürezza – scu müder da temp in temp il pled clev, filters chi zevran quists e-mails d’imbruogl scu eir ün’applicaziun d’autorisaziun sül telefonin – nu’s pensa niauncha pü landervi ch’ün messagi d’ingian pudess insomma river in l’ordinatur dad e-mail principel. Hai, que’s pensa cha s’es bod già invulnerabel.
Ma ils imbrugliunzs vegnan adüna pü creativs e perfids cun lur trics. Quell’experienza d’heja fat in lündeschdi bunura avaunt ün’eivna cun ün e-mail d’ün «collavuratur» d’üna chanzlia cumünela in Engiadina. Quel collavuratur do que propi – ma in quist cas al numnais Baltisar Travers. Cun clicker sün ün link da Baltisar Travers as ho lo survgnieu invista in ün documaint. Dit e fat e già d’eiri sün üna pa- gina d’internet, inua cha s’ho finel- maing pudieu telecharger ün documaint. Siand ch’eau d’he fat que scu prüm sül telefonin – e que nu funcziunaiva lo dal tuot – d’heja «per furtüna» eir auncha pruvo tuot sün mieu computer. Ma a la fin nu d’heja mê vis il documaint. Zieva la terza prouva d’heja alura penso cha que varegia ün problem cul server da la vschinauncha, ed uscheja d’heja insè darcho magari svelt schmancho tuot la chosa.
Ma circa ün’ura pü tard es rivo ün e-mail da la chanzlia da la vschinauncha pertucheda, chi m’ho infurmo cha que’s trattaiva d’ün mail da phishing – dimena d’ün messagi chi imitescha ün’instituziun e prouva da survgnir las infurmaziuns persunelas da qualchün.
Che schoc. Che varguogna. Che penibel. Per me scu «digital native», chi’d es creschieu sü cun l’internet e cun da tuottas sorts metodas d’ingian, d’eira que bod già ün fiasco persunel. Ed uscheja d’eira la consequenza da tuot ch’eau d’he pers bod ün inter di da lavur causa ch’eau vaiva da müder tuot ils pleds clev da mieus accounts e da tuot ils programs redacziunels. E tuot pervi da Baltisar Travers!
Dimena, eir scha’s pensa cha que’s cugnuoscha insè bain l’internet e tuot ils trics d’ingian, ils imbrugliunzs peran listess adüna dad esser ün pass inavaunt. E scha nu’s resta perque attent avuonda, as stu in ün dandet declarer al schef ed als collavuratuors, perche cha nu’s d’eira ragiundschibel ün’ura e perche cha l’artichel annunzcho ouravaunt nu chatta sia via a la fin dal di sül program redacziunel. Grazcha, Baltisar Travers!
Martin Camichel/fmr
Martin Camichel es redactur da la Fundaziun Medias Rumantschas per la regiun Engiadina/Val Müstair.
La magiurited da nus, chi survain da quists messagis, gnaro però magari svelta skeptica. Que’s vain inundo telmaing suvenz cun tels e-mails chi’d es cler cha que’s tratta d’imbruogls. Per furtüna rivan quists messagis per la granda part in l’ordinatur da spam. Uscheja cha quels nu’ns vegnan niauncha pü uschè suvenz mussos sü scu pü bod. In cumbinaziun cun diversas imsüras da sgürezza – scu müder da temp in temp il pled clev, filters chi zevran quists e-mails d’imbruogl scu eir ün’applicaziun d’autorisaziun sül telefonin – nu’s pensa niauncha pü landervi ch’ün messagi d’ingian pudess insomma river in l’ordinatur dad e-mail principel. Hai, que’s pensa cha s’es bod già invulnerabel.
Ma ils imbrugliunzs vegnan adüna pü creativs e perfids cun lur trics. Quell’experienza d’heja fat in lündeschdi bunura avaunt ün’eivna cun ün e-mail d’ün «collavuratur» d’üna chanzlia cumünela in Engiadina. Quel collavuratur do que propi – ma in quist cas al numnais Baltisar Travers. Cun clicker sün ün link da Baltisar Travers as ho lo survgnieu invista in ün documaint. Dit e fat e già d’eiri sün üna pa- gina d’internet, inua cha s’ho finel- maing pudieu telecharger ün documaint. Siand ch’eau d’he fat que scu prüm sül telefonin – e que nu funcziunaiva lo dal tuot – d’heja «per furtüna» eir auncha pruvo tuot sün mieu computer. Ma a la fin nu d’heja mê vis il documaint. Zieva la terza prouva d’heja alura penso cha que varegia ün problem cul server da la vschinauncha, ed uscheja d’heja insè darcho magari svelt schmancho tuot la chosa.
Ma circa ün’ura pü tard es rivo ün e-mail da la chanzlia da la vschinauncha pertucheda, chi m’ho infurmo cha que’s trattaiva d’ün mail da phishing – dimena d’ün messagi chi imitescha ün’instituziun e prouva da survgnir las infurmaziuns persunelas da qualchün.
Che schoc. Che varguogna. Che penibel. Per me scu «digital native», chi’d es creschieu sü cun l’internet e cun da tuottas sorts metodas d’ingian, d’eira que bod già ün fiasco persunel. Ed uscheja d’eira la consequenza da tuot ch’eau d’he pers bod ün inter di da lavur causa ch’eau vaiva da müder tuot ils pleds clev da mieus accounts e da tuot ils programs redacziunels. E tuot pervi da Baltisar Travers!
Dimena, eir scha’s pensa cha que’s cugnuoscha insè bain l’internet e tuot ils trics d’ingian, ils imbrugliunzs peran listess adüna dad esser ün pass inavaunt. E scha nu’s resta perque attent avuonda, as stu in ün dandet declarer al schef ed als collavuratuors, perche cha nu’s d’eira ragiundschibel ün’ura e perche cha l’artichel annunzcho ouravaunt nu chatta sia via a la fin dal di sül program redacziunel. Grazcha, Baltisar Travers!
Martin Camichel/fmr
Martin Camichel es redactur da la Fundaziun Medias Rumantschas per la regiun Engiadina/Val Müstair.

FMR
La FMR (Fundaziun Medias Rumantschas) furnischa cuntegns medials scrits (per exaimpel texts e graficas) e fotografias per mans da las medias rumantschas. Ella scriva seis artichels in tuot ils tschinch idioms ed in rumantsch grischun. La FMR incumbenzescha eir a persunas rumantschas dastrusch e lontan da scriver columnas sur da quai chi tils occupa illa vita da minchadi.
Diskutieren Sie mit
Login, um Kommentar zu schreiben